Stop eens wat Tubbe in je woonzorgcentrum!

Uit Zweden komen regelmatig interessante ideeën overgewaaid en dat is ook nu weer het geval met Tubbe. Deze levens- en zorgfilosofie mikt op een grotere zelfstandigheid van de bewoners. Zij worden nauwer betrokken bij beslissingen over hun dagelijks leven en de plek waar ze wonen. Bijna een honderdtal Belgische woonzorgcentra heeft de stap naar deze nieuwe dynamiek al gezet.

Onze levensverwachting blijft stijgen en er komen steeds meer senioren in de samenleving. Een mooie verwezenlijking van onze beschaving! In deze evolutie is een essentiële rol toebedeeld aan de sector van de woonzorgcentra. Met als centrale vraag: hoe maak je van een woonzorgcentrum een aangename leefomgeving? Sinds enkele jaren is er aandacht voor het Tubbe-model, genoemd naar het rusthuis Tubberödshus op het Zweedse eiland Tjörn. Woonzorgcentra moeten een aantrekkelijke plek worden, waar iedereen graag woont en werkt. Het basisprincipe om dat mogelijk te maken, luidt: betrek de bewoners bij alle beslissingen over hun dagelijks leven. Ook participatie van het personeel is belangrijk en directies passen hun stijl aan van management naar leadership en coaching. Een echte revolutie!

“Tubbe is een filosofie”, zegt Bénédicte Gombault, senior project manager bij de Koning Boudewijnstichting, die de aanpak in België ondersteunt. “De sector beseft goed dat het huidige model niet houdbaar is. Een woonzorgcentrum als sterfhuis? Dat moet veranderen: het moet een volwaardige leefplek worden!”

Zes basisprincipes

Tubbe staat voor inspiratie. Het is geen kant-en-klaar model om zonder meer toe te passen. Net zoals bij op samenwerking gericht management in bedrijven geldt: one size does not fit all. Elk woonzorgcentrum is uniek en moet zelf bepalen welk systeem werkt. Fundamenteel steunt het Tubbe-model op zes belangrijke pijlers:

• De zelfredzaamheid en het gevoel van eigenwaarde van elke bewoner bevorderen. Zijn of haar capaciteiten en competenties erkennen en waarderen. Hen meer mogelijkheden bieden om zelf taken uit te voeren of beslissingen te nemen over dingen die voor hen van belang zijn.
• Bewoners en personeel systematisch betrekken bij beslissingen over hun dagelijks leven in het woonzorgcentrum. Blijven openstaan voor hun vragen, wensen en behoeften.
• Het personeel en de bewoners laten deelnemen aan dezelfde activiteiten, hen samen ervaringen laten opdoen en verantwoordelijkheid nemen.
• De banden met de familie en de lokale gemeenschap versterken.
• Betrokkenheid en inzet creëren door een open communicatie en geleidelijke aanpak.
• Het personeel maximaal zelfstandig laten werken door middel van een “leader-coach”-managementstijl.

Dit is duidelijk een werk van lange adem en misschien voelt niet iedereen zich goed bij deze aanpak.

“Tubbe creëert een sterke dynamiek om het verblijf van de bewoners zinvoller en waardiger te maken”, aldus nog Béatrice Gombault. “Ze hebben heel hun leven een aantal vaardigheden ontwikkeld, dus waarom daar geen gebruik van maken? Denk aan het rusthuis waar een bewoner, een gepensioneerde tuinman, de herinrichting van de groenzones heeft geleid. Ik geef toe dat zoiets niet altijd eenvoudig is. Je moet altijd bereid zijn om te luisteren. Dan weet je waar de bewoners plezier aan beleven of wanneer je een bepaald evenement moet organiseren. Dus iets heel anders dan een top-down benadering. In de huidige coronacontext wordt het werk van het verzorgende en andere personeel er zinvoller door. Met Tubbe maak je van een woonzorgcentrum een plek waar het goed leven en werken is.”

80 Belgische woonzorgcentra

De Koning Boudewijnstichting nam in 2017 het initiatief om in Vlaanderen en Wallonië een proefproject op te zetten in zes woonzorgcentra. De reacties waren enthousiast en al in de herfst van 2019 vond een evaluatie plaats. Alle betrokkenen vonden het een zeer positieve ervaring.  De bewoners voelden zich nuttiger, namen vaker deel aan activiteiten en ontwikkelden een betere band met het personeel en de andere bewoners. Ook het personeel was enthousiast, vooral waar Tubbe echt in de werking van het woonzorgcentrum werd ingebed. Velen vonden ook dat de zorgverlening was verbeterd.

Béatrice Gombault: “Ik herinner me dat een groepering van woonzorgcentra alleen in sommige WZC’s Tubbe had ingevoerd. Daarna maakten ze een vergelijking aan de hand van een aantal criteria. Tubbe had ervoor gezorgd dat bewoners overdag drie keer minder de hulp van het personeel inriepen! De positieve evaluatie was voor ons het signaal om woonzorgcentra aan te sporen om mee te doen. Wij financieren de coaching die nodig is om de dynamiek op gang te brengen. Jouw vergelijking met collaborative management in bedrijven vind ik correct. Tubbe steunt op dezelfde principes. De coaches die wij ter beschikking stellen, zijn trouwens specialisten in change mangement uit het bedrijfsleven.”

Momenteel hebben bijna 80 Belgische woonzorgcentra de Tubbe-dynamiek omarmd. De Koning Boudewijnstichting kreeg ondertussen ook de ministers van Volksgezondheid in Wallonië en Brussel zover dat ze steun verlenen, terwijl Belfius heeft besloten om gedurende drie jaar financieel bij te springen.

“We hebben pas een nieuwe oproep aan de WZC’s afgesloten,” zegt Bénédicte Combault. “51 onder hen dienden een dossier in dat we gaan onderzoeken. We zouden graag zien dat 200 woonzorgcentra zich door Tubbe laten verleiden. We willen ook het debat op gang brengen, onder andere met de website tubbe.be, waar we informatie en verhalen uit de WZC’s delen. We gaan een community manager aanwerven om die uitwisseling van ervaringen te stroomlijnen en te bevorderen.”

Sodexo in Theux

De Tubbe-filosofie heeft al in een aantal woonzorgcentra tot aanpassingen geleid. Sommige hebben een nieuwe eetzaal ingericht. Andere organiseren een specifieke activiteit waneer de bewoners ’s middags wachten tot de eetzaal opengaat. Nog andere hebben adviescomités opgericht om menu’s op te stellen. Omdat het middagmaal een heel belangrijk moment in het leven van een woonzorgcentrum is, hebben veel chefs het over een andere boeg gegooid. Ze maken nu de recepten van de bewoners klaar. Sodexo is trouwens al jaren voorstander van zo’n aanpak, nog vóór er sprake was van de Tubbe-filosofie.

“Momenteel ondersteunen we de Tubbe-dynamiek in het OCMW-rusthuis van Theux”, zegt Mimi Prananto, Marketing Manager bij Sodexo Belgique. “Dat sluit eigenlijk mooi aan bij ons eigen streven naar een betere Quality of Life, het leidmotief van Sodexo. Personeel en bewoners weer centraal stellen is een prachtig initiatief. Als we ingaan op een aanbesteding, vermelden we ook altijd  de activiteiten die we aanbieden, vaak in een Tubbe-sfeer. Zo was ons initiatief ‘grootmoeders recepten’ een enorm succes en zowel bewoners als chefs hebben ervan genoten.”

Tubbe voorziet vandaag in de behoefte aan zingeving en menselijkheid die je in veel lagen van onze samenleving terugvindt. In die zin is het vooral een prachtige ode aan het leven.