Zero plastic? Zo doen we dat!

Published on : 7-6-21
  • De Europese richtlijn die een aantal kunststofproducten voor eenmalig gebruik verbiedt, treedt in werking op 3 juli. De ideale gelegenheid voor een mentaliteitsverandering en om hergebruik voorrang te geven op recyclage. Welke oplossingen bestaan al? Wij geven een overzicht.

    Nu is het voor echt. De Europese richtlijn die in 2019 werd gepubliceerd, treedt in werking op 3 juli 2021. Deze richtlijn verbiedt de verkoop van een aantal kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Zoals?

    • Wattenstaafjes
    • Bestek (vorken, messen, lepeltjes en stokjes)
    • Borden
    • Rietjes
    • Roerstaafjes
    • Stokjes voor ballonnen voor particulieren
    • Kommetjes en bekertjes in geëxpandeerd polystyreen

    Diezelfde richtlijn bevat ook de bijkomende doelstelling om tegen 2029 90% van de plastic flessen in de hele Europese Unie in te zamelen. De flessen die in de EU worden verkocht, moeten tegen 2025 bovendien voor minstens 25% uit gerecycleerd plastic bestaan en tegen 2030 voor minstens 30%. Tot slot moeten de producenten van visnetten (zie kaderstuk) en bakjes voor fastfood de kosten voor de gescheiden inzameling en de verwerking van dit afval zelf dragen.

    Beangstigende cijfers

    Waarom deze maatregelen? Om die vraag te beantwoorden, moeten we de zaken even in hun context plaatsen. Plastic is een bijproduct van de petrochemische industrie. De term verwijst naar een reeks synthetische materialen afkomstig van koolwaterstoffen die worden gevormd door polymerisatie. We vinden ze overal en ze worden voor alles gebruikt. Jaarlijks wordt zo'n 400 miljoen ton van deze producten geproduceerd. De grote meerderheid is bestemd voor eenmalig gebruik en wordt nauwelijks gerecycleerd. Van de 9,2 miljard ton geproduceerd tussen 1950 en 2017 werd naar schatting minder dan 10% gerecycleerd. Denk nu vooral niet dat bioplastic de mirakeloplossing is. De grondstof van bioplastic is uiteraard duurzaam, maar hoe dan ook eindigt het als afval, ongeacht of het met biologische stoffen werd gemaakt of biologisch afbreekbaar is. Alle soorten plastic komen op een vuilnisbelt of in een verbrandingsoven terecht, ... of in de oceaan. Naar schatting zou elke minuut van de dag een vrachtwagen zijn lading plastic in de oceaan storten. Goed voor 10 miljoen ton per jaar. Zo bevatten onze zeeën wereldwijd momenteel vijf grote 'plasticsoepen': twee in de Stille Oceaan, twee in de Atlantische Oceaan en één in de Indische Oceaan. De Noord-Pacifische gyre heeft bijvoorbeeld een oppervlakte die bijna vijf keer groter is dan Duitsland ...

    bouteille en plasticWat de wetenschappers tot slot het meest verontrust, zijn de micro- en nanoplastics. Microplastics (minder dan 5 mm diameter) zijn een echte ramp voor het leefmilieu omdat ze overal binnensluipen. Ze komen dus ook in de bodem terecht en in de maag van dieren. Ondanks een specifieke strategie in de strijd tegen microplastics, vinden we elk jaar tonnen microplastics terug in de haven van Antwerpen waar er zeer veel petrochemische activiteit is. Nanoplastics kunnen vermoedelijk zelfs tot in onze cellen geraken ... In het kader van de strategie om de koolstofuitstoot terug te dringen, merken we tot slot op dat alle fases in de levenscyclus van plastic overeenstemmen met 10 tot 12% van alle uitstoot van broeikasgassen!

    De 4R-strategie

    Redenen genoeg dus om het gebruik van plastic te beperken en plastic voor eenmalig gebruik volledig te bannen. Het gekste in heel dit verhaal? Als we plastic voor eenmalig gebruik volledig willen bannen, moeten we gewoon een vijftigtal jaar terug in de tijd ... De oudste lezers onder ons herinneren zich vast nog wel de melkboer die zijn glazen flessen voor de deur kwam zetten (en ze weer kwam ophalen), de brouwer die water en bier leverde in glazen flessen met statiegeld, de groenteboer die zijn fruit en groenten zonder verpakking verkocht, de apotheker die zijn geneesmiddelen uit grote glazen potten haalde en de slager uit de buurt die het vlees eenvoudigweg in boterhampapier verpakte ...

    De strategie die we vandaag moeten toepassen, is die met de vier R'en (en wel in deze volgorde): refuse, reuse, recycle en rot.

    • Refuse: vermijd dat afval wordt geproduceerd en koop anders. Kies voor gerecycleerde en duurzame producten, gebruik geen rietjes enz. Het beste afval is het afval dat we niet produceren!
    • Reuse: gebruik afwasbaar vaatwerk in plaats van wegwerpplastic, gebruik alleen oplaadbare batterijen, koop alleen glazen verpakkingen met statiegeld enz.
    • Recycle: geef producten of gebruiksvoorwerpen een tweede leven.
    • Rot: recupereer wat naar de vuilnisbelt gaat of verbrand zal worden. Methaan kan bijvoorbeeld worden geproduceerd uit plantaardig afval en plastic kan op een biologische manier worden gebruikt om energie te produceren.

    Oplossingen tegen plastic

    Bij Sodexo hebben we niet tot 3 juli gewacht om de verschillende plastic voorwerpen voor eenmalig gebruik waar de Europese richtlijn naar verwijst te bannen. Dat is volledig het geval sinds maart 2021, en sinds 2019 gebruiken we ook al geen roerstaafjes en rietjes meer.

    “Ons doel is om helemaal geen wegwerpplastic meer te gebruiken op onze sites tegen eind 2022", aldus Morgane Lambaux, Food Quality & Sustainability Expert. “Sodexo gaat zelfs voor een totale ommekeer: eerst kiezen voor herbruikbare voorwerpen en dan pas voor wegwerp. Die aanpak vereist uiteraard enkele veranderingen in onze mentaliteit en gewoontes, maar ook de werking op de sites moet worden aangepast om te vermijden dat we opnieuw gemakshalve kiezen voor wegwerp."

    Zo worden op verschillende Sodexo-sites bekers met statiegeld van Billie Cup gebruikt om te genieten van een duurzame koffiepauze. “Voor situaties waar wegwerp echt onvermijdelijk is, hebben we een gids opgesteld met materialen die verboden zijn en materialen die onze voorkeur wegdragen op basis van hun milieuscore", verduidelijkt Morgane Lambaux. “Er zijn dus verschillende mogelijkheden naargelang de behoeften van onze klanten en consumenten." Circulair denken is ook een van de drijfveren achter de verandering. En niet alleen in de keuze van de verpakkingen. We moeten ook nadenken over hun 'tweede leven' en er dus voor zorgen dat ze worden gerecycleerd. We moedigen zowel klanten als consumenten aan om juist te sorteren.

    Hergebruiken betekent dat we kiezen voor een circuit waarbij we niets meer weggooien. In dat opzicht is glas uiteraard het materiaal bij uitstek op het vlak van consumentenervaring dankzij het gebruiksgemak en de transparantie. Toch heeft ook glas geen onberispelijke reputatie als het gaat om koolstofuitstoot bij de productie. In België bestaan er al oplossingen die dergelijke circuits aanbieden.

    Bring Back, een start-up uit de omgeving van Luik, is daar een voorbeeld van. Het bedrijf berekende dat zijn oplossing zorgt voor 80% minder CO2-uitstoot dan bij de recyclage van glas uit een glasbol én voor 20 keer minder afval. Hoe? Bring Back biedt een complete service voor de levering van herbruikbare verpakkingen zoals bokalen, flessen, deksels, etiketten en kratten. Het bedrijf levert deze verpakkingen aan zijn klanten (producenten, landbouwers, grootkeukens enz.), komt ze weer ophalen, reinigt ze en maakt ze klaar voor hergebruik. Hun werking is gebaseerd op een retour- en statiegeldsysteem voor de consument.

    In België tot slot pakt de Brusselse start-up bwat binnenkort een ander type afval aan: pizzadozen! Jaarlijks worden wereldwijd meer dan vier miljard pizzadozen weggegooid (in België mogen ze niet gerecycleerd worden). Bwat zal daarom tegen het einde van het jaar een herbruikbare en 100% recycleerbare doos op de markt brengen voor pizzeria's, traiteurs en restaurants, maar ook voor bakkers en patissiers. In die doos kunnen pizza's, taarten en quiches op een duurzame manier worden verpakt. Daarnaast wil bwat een statiegeldsysteem op poten zetten. Voor dit project loopt momenteel nog steeds een crowdfundingcampagne op Ulule.

    Een succesvolle circulaire aanpak voor verpakkingen vereist tot slot ook een gedragsverandering bij de consument. Voor een retour- en statiegeldsysteem is immers een zekere discipline nodig. Maar uiteindelijk was dat 50 jaar geleden ook al het geval ...

    Contacteer ons Delen en andere acties