Ketodieet en intermittent fasting: goed of slecht idee?
De zomer is nog niet in het land of daar duiken al twee nieuwe hippe diëten op: intermittent fasting en het ketodieet. We legden het onderwerp voor aan twee experten in de materie, Michaël Sels, hoofddiëtist bij het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), en Kathleen Ervinckx, Teamleader Nutrition & Tender.
Uit een studie van het Belgisch wetenschappelijk instituut voor volksgezondheid Sciensano blijkt dat 42% van de Belgen is aangekomen sinds het begin van de gezondheidscrisis. Dat we met z'n allen dikker zijn geworden tijdens de pandemie, hoeft uiteindelijk niet te verbazen. Zo konden we een jaar lang bijna geen enkele zaalsport beoefenen en zorgde het verplichte telewerk voor heel wat minder verplaatsingen. De afstand tussen ons bed, onze keuken en ons bureau was nog nooit zo klein! Veel mensen maakten bovendien van deze periode gebruik om meer te koken samen met het gezin of om aan de slag te gaan met taarten en gebak.
42% van de Belgen is aangekomen sinds het begin van de gezondheidscrisis.
Een fenomeen dat ons zorgen baart. Overgewicht en obesitas veroorzaken immers hart- en vaatziekten en diabetes en verhogen het risico op kanker. Om die reden zijn veel mensen geneigd om een dieet te gaan volgen. En net vandaag zijn er twee diëten bijzonder populair ...
Het ketodieet: focus op vetinname
Een van die twee populaire diëten is het ketogeen of ketodieet. Dat dieet druist in tegen de aanbevelingen op het vlak van gezonde voeding. Bij deze dieetvorm zijn koolhydraten namelijk uit den boze en worden ze gecompenseerd door een veelvuldige inname van vetten.
Een deel van deze vetten wordt de voornaamste energiebron van het lichaam en wordt omgezet in ketonlichamen. Die ketonlichamen remmen niet alleen de eetlust af, maar werken ook antioxiderend en beschermen de neuronen. Dit dieet werd trouwens meer dan een eeuw geleden bedacht als behandeling tegen epilepsie.
Maar kun je er ook mee vermageren? Bij dit dieet mag je vlees, kaas, fijne vleeswaren, vette vis en vetten zoals boter en slagroom eten. Groenten moeten dan weer beperkt blijven en je mag alleen maar een zeer kleine hoeveelheid (50 gram per dag) fruit met weinig suikers eten (zoals meloen, watermeloen, citroen enz.). Ander fruit mag helemaal niet.
In de praktijk volg je dit dieet maar beter niet te lang. Op termijn kunnen er immers tekorten ontstaan, op vlak van vitaminen en mineralen, of hart-en vaatziekten optreden.
Intermittent fasting: een maaltijd overslaan
Een ander trendy dieet is intermittent fasting (vasten met tussenpozen). Intermittent fasting betekent concreet dat je gedurende twaalf tot zestien uur niets eet. In de praktijk sla je dus gewoon een maaltijd over: het ontbijt als je 's avonds hebt gegeten of je avondmaal als je koos voor een ontbijt of lunch. Tijdens die twee maaltijden per dag mag je wel alles eten. Volgens de fans van intermittent fasting is het bij dit dieet mogelijk om een evenwichtig voedingspatroon aan te houden (want je mag alles eten) en kun je tegelijk gewicht verliezen (gemiddeld één kilogram per week).
Ongezond gewicht verliezen
We hoeven er geen doekjes om te winden: het is geen goed idee om een van deze diëten te volgen. Waarom? Omdat ze allebei op een straf lijken, want in beide gevallen staat onthouding centraal. Bij het ene moet je koolhydraten links laten liggen en bij het andere zelfs een volledige maaltijd. Ook voor diëtisten en artsen zijn deze twee diëten duidelijk geen gezonde manier om gewicht te verliezen.
“Het is overduidelijk dat deze diëten niet werken”, bevestigt Michaël Sels, hoofddiëtist in het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA). “Mijn advies? Trap niet in de val van deze zogezegde wonderdiëten of trends. Intermittent fasting is heel hip, maar zorgt ervoor dat onze motor gaat haperen. In de meeste gevallen moet je immers het ontbijt overslaan en dat is nu net de belangrijkste maaltijd van de dag. Het klopt inderdaad dat overgewicht en obesitas een probleem vormen in ons land, want maar liefst de helft van de Belgen heeft overgewicht. Die problematiek treft ook jonge kinderen. Volgens cijfers van Kind en Gezin heeft 12% van de Vlaamse kinderen tussen twee en vier jaar overgewicht. En dat percentage neemt elk jaar toe. Toch mogen we dit probleem niet op eender welke manier bestrijden."
Beter gezond eten dan niet eten
Michaël Sels, die ook kok en presentator is van een kookprogramma op Njam!, koppelt liever een positieve boodschap aan diëten: “Denk je niet dat er ons de voorbije vijftien maanden al genoeg ontzegd is? Waarom zou je dan maaltijden of voedingsmiddelen schrappen nu we weer vrij zijn? Eet in de eerste plaats meer volkoren granen, fruit en groenten. Wist je dat slechts 5% van de Belgen voldoende groenten eet en slechts 10% voldoende fruit? Meer fruit en groenten eten, is de eerste stap naar een fittere en slankere versie van jezelf. Je hoeft je helemaal niets te ontzeggen, maar gewoon anders te eten en te kiezen voor meer kwaliteit en andere combinaties. Je moet jezelf niets weigeren en kunt zelfs genieten van heerlijke eetmomenten tijdens de dag. Want eten is niet alleen een primaire behoefte. Het gaat ook om gezelligheid, momenten om te delen met het gezin of met vrienden. Kortom, jezelf in de watten leggen. Door meer groenten te eten bijvoorbeeld, is je bord meteen goed gevuld en ga je vanzelf minder vlees, minder zetmeelhoudende producten en minder koolhydraten eten.”
Deelnemen aan uitdagingen rond voeding en sport
Om beter te eten en gewicht te verliezen, raadt onze diëtist het volgende aan:
- Kies voor een hartig in plaats van een zoet ontbijt: volkorenbrood, gerookte zalm en eieren in plaats van een boterham met confituur. Zo vermijd je trek, een vals hongergevoel en een insulinepiek.
- Zeg vaarwel tegen grote porties zetmeelhoudende producten als avondmaal. Dat is al een mooi begin.
- Eet meer groenten en fruit. Kies bijvoorbeeld voor al gesneden fruit.
“Je hoeft je helemaal niets te ontzeggen, maar gewoon anders te eten en te kiezen voor meer kwaliteit.”
“Bij Sodexo hebben we gemerkt dat er inderdaad meer fruit wordt gegeten op de sites waar in het restaurant ook gesneden fruit wordt aangeboden in de fruitbar in plaats van volledige stukken in een fruitmand”, bevestigt Kathleen Ervinckx, Teamleader Nutrition & Tender. “Het werkt zelfs nog beter als we de fruitbar combineren met een yoghurtbar. Ik merk die trend ook thuis: mijn kinderen zullen sneller een stuk fruit eten als ik het voor hen schil.”
Kathleen benadrukt ook het positieve effect van een collectieve uitdaging. “Om een gezondere en slankere versie van jezelf te worden, moet je je gewoontes veranderen en meer bewegen”, gaat ze verder. “Bij Sodexo lopen er momenteel enkele sportuitdagingen in teams. Dat werkt heel motiverend. Het concept Mindful, dat we sinds 2017 op onze sites toepassen, draait helemaal rond gezondheid. Niet alleen op het vlak van voedingsmiddelen en diëten, maar ook op het vlak van welzijn, door meer te bewegen bijvoorbeeld. De tips en uitdagingen die we op onze website Mindful aanbieden, sluiten daar volledig bij aan.”
“Uitdagingen leiden tot zeer positieve resultaten”, voegt Michaël Sels toe. “Een maand geen vlees eten, een maand geen alcohol drinken, een maand je baard laten staan ... Zo'n uitdagingen trekken veel mensen aan. Dus waarom zouden we niet proberen om een maand lang elke dag 300 gram groenten en 250 gram fruit (twee stukken) te eten?” Meer tips vind je alvast hier.
Laat je begeleiden
Voor je begint met een dieet dat eerder lijkt op een straf en misschien niet helemaal zonder risico is, is het hoe dan ook aangeraden om eerst een diëtist te raadplegen die inzicht heeft in de volledige problematiek.
“Zoals ik al zei, moet je koste wat het kost vermijden om blindelings een trend te volgen”, vertelt Michaël Sels. “Een echte opvolging kan dan ook zeer zinvol zijn. Vooral om te vermijden dat je zomaar iets doet, want het gaat tenslotte om je eigen gezondheid. Een diëtist raadplegen is duurder dan een bezoek aan je huisarts en wordt niet terugbetaald. Die keuze van de regering begrijp ik helemaal niet. We weten welke schade obesitas kan aanrichten, maar preventie wordt niet aangemoedigd. Een bezoek aan de diëtist wordt alleen terugbetaald in zeer zeldzame gevallen zoals nierproblemen of diabetes. Dat is ronduit betreurenswaardig. Ik hoop dat we in de nabije toekomst meer steun van de regering zullen krijgen.”
“Steun van de regering heeft altijd een grote impact op het gedrag”, gaat Kathleen Ervinckx verder. “Dat heb ik gemerkt bij onze strijd om het zoutgebruik terug te dringen en de uitwerking van onze Zoutkit met de steun van de Belgische Cardiologische Liga.”
|
Inspiratie
“Ik kreeg zeer positieve feedback van Sodexo-chefs over de uitzendingen van Michaël”, besluit Kathleen Ervinckx. “En dat is opmerkelijk, want een diëtist en een kok is niet altijd een topcombinatie (lacht). Maar hij bewijst dat gezond eten ook leuk kan zijn.”